Bio­gaz w rolnictwie 

Wytwa­rza­nie ener­gii elek­trycz­nej w rol­nic­twie z wyko­rzy­sta­niem bio­ga­zu w ostat­nich latach coraz bar­dziej zysku­je na zna­cze­niu. Choć­by z tego powo­du bran­ża ta jako dostaw­ca surow­ców odgry­wa dziś cen­tral­ną rolę. Szcze­gól­nie w latach 2007–2014 licz­ba bio­ga­zow­ni dyna­micz­nie rosła – rów­nież dzię­ki wytycz­nym doty­czą­cym dota­cji w ramach usta­wy o odna­wial­nych źró­dłach ener­gii (EEG), któ­ra w 2000 roku weszła w życie w Niem­czech. Na pozio­mie Unii Euro­pej­skiej (UE) ist­nie­ją pla­ny dzia­ła­nia i dyrek­ty­wy, któ­re prze­wi­du­ją zwięk­sze­nie udzia­łu odna­wial­nych źró­deł ener­gii w obsza­rze bio­ga­zu w rol­nic­twie. I tak stra­te­gia UE na rzecz ogra­ni­cze­nia emi­sji meta­nu w ramach Gre­en Deal przy­spie­sza roz­wój ryn­ku bio­ga­zu ze zrów­no­wa­żo­nych źró­deł w rol­nic­twie. Przy­czy­nia się do tego rów­nież unij­ny pakiet „Fit for 55”. W kon­se­kwen­cji rośnie zna­cze­nie insta­la­cji do wytwa­rza­nia bio­ga­zu, tak że jego pro­duk­cja w rol­nic­twie jest klu­czo­wa dla zaopa­trze­nia w odna­wial­ną ener­gię elek­trycz­ną i ciepl­ną. Utrzy­ma­nie odpo­wied­niej wiel­ko­ści bio­ga­zow­ni wyma­ga dobre­go zarzą­dza­nia upra­wą w celu efek­tyw­ne­go kształ­to­wa­nia i moni­to­ro­wa­nia warun­ków upra­wy. Dla zrów­no­wa­żo­nej pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie ide­al­ne są dosto­so­wa­ne do loka­li­za­cji i zba­lan­so­wa­ne sys­te­my pło­do­zmia­nu. Dla­te­go też prze­my­śla­ne pla­no­wa­nie pło­do­zmia­nu i odmian ma tutaj klu­czo­we zna­cze­nie. Odmia­ny nada­ją­ce się do pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie zosta­ły przed­sta­wio­ne w dal­szej czę­ści artykułu.

Sub­stra­ty roślinne 

W prze­szło­ści do pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie wyko­rzy­sty­wa­no głów­nie kuku­ry­dzę – po czę­ści dla­te­go, że dzię­ki swo­jej wyso­kiej wydaj­no­ści plo­no­wa­nia rośli­na ta bar­dzo dobrze nada­je się do tego celu. Tym nie­mniej, pomi­mo pla­nów dzia­ła­nia i wytycz­nych w przy­szło­ści nadal koniecz­ny będzie sze­ro­ki pło­do­zmian, aby umoż­li­wić utrzy­ma­nie żyznych gleb. Tego wyma­ga rów­nież dobra prak­ty­ka rol­ni­cza, w mia­rę moż­li­wo­ści bez mono­kul­tur poszcze­gól­nych odmian.

Aby speł­nić te wymo­gi, oprócz kuku­ry­dzy dostęp­ne są rów­nież inne upra­wy. W wyni­ku dys­ku­sji „bak czy talerz” powsta­ły alter­na­ty­wy, któ­re gene­ru­ją wystar­cza­ją­cą ilość bio­ma­sy poza okre­sa­mi upra­wy roślin upra­wia­nych w plo­nie głów­nym. Jako rośli­ny ener­ge­tycz­ne dostęp­ne są tym samym róż­ne odmia­ny, któ­re nada­ją się do pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie. Z pomo­cą odpo­wied­nich mię­dzy­plo­nów moż­na w krót­kim cza­sie wypro­du­ko­wać sto­sun­ko­wo dużą ilość bio­ma­sy. Istot­ne zna­cze­nie ma tutaj wydaj­ność ener­ge­tycz­na na hek­tar. Ponad­to nale­ży wziąć pod uwa­gę zawar­tość suchej masy w odmia­nach. Tak­że rośli­ny kwit­ną­ce i two­rzą­ce łody­gi są dobrą alter­na­ty­wą dla pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie. W mie­szan­ce upra­wy głów­nej, mię­dzy­plo­nu i upra­wy dodat­ko­wej waż­ną rolę odgry­wa­ją efek­ty pło­do­zmia­nu. Na potrze­by ana­li­zy ist­nie­ją cyfro­we narzę­dzia, któ­re w przej­rzy­sty spo­sób pre­zen­tu­ją wydaj­ność plo­nów, jak na przy­kład moduł Pla­no­wa­nie pło­do­zmia­nu i odmian od 365FarmNet.

Kiszon­ka z kukurydzy

Kiszon­ka z kuku­ry­dzy nadal jest naj­czę­ściej wyko­rzy­sty­wa­na do pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie. Cha­rak­te­ry­zu­je się ona sta­bil­nym plo­nem i wyso­kim uzy­skiem meta­nu. Dostęp­ne są spe­cjal­ne, dosto­so­wa­ne do loka­li­za­cji upra­wy, np. odmia­ny póź­no doj­rze­wa­ją­ce. Ponie­waż pro­ce­sy degra­da­cji w fer­men­to­rach bio­ga­zow­ni pod wzglę­dem cza­su reten­cji znacz­nie róż­nią się od wyko­rzy­sta­nia jako pasza dla zwie­rząt, celem hodow­li roślin jest tutaj wyso­ki udział wol­no degra­do­wal­nych węglowodanów.

Kiszon­ka z traw

W przy­pad­ku kiszon­ki z traw wyso­ka zawar­tość biał­ka suro­we­go powo­du­je mniej­szy uzysk meta­nu. Podob­ny efekt ma licz­ba cięć, przy czym do pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie naj­le­piej nada­je się pierw­sze cię­cie. Korzyść eko­no­micz­ną dla gospo­dar­stwa nale­ży jed­nak zwe­ry­fi­ko­wać za pomo­cą rachun­ku opła­cal­no­ści. Oprócz upra­wy na trwa­łych użyt­kach zie­lo­nych, na grun­tach ornych moż­na dodat­ko­wo sto­so­wać mie­szan­ki. Przy­kła­dem jest mie­szan­ka tra­wy koni­czy­no­wej, któ­ra skła­da się z domie­szek roślin strącz­ko­wych doda­wa­nych do nasion traw. Domiesz­ki rów­nież są dosto­so­wa­ne do warun­ków w danej lokalizacji.

Kiszon­ka z całych roślin zbo­żo­wych (GPS)

Gene­ral­nie GPS sta­no­wi dobry mate­riał do zaki­sza­nia. Pod wzglę­dem upra­wy do pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie szcze­gól­nie dobrze nada­je się żyto zie­lo­ne. W sumie osią­ga ono plon na pozio­mie oko­ło sze­ściu ton suchej masy z hek­ta­ra. Żyto ozi­me upra­wia­ne jest przed rośli­ną głów­ną i nie powin­no mieć na nie­go więk­sze­go wpły­wu. Moż­na to zapew­nić poprzez dobre zarzą­dza­nie upra­wą i wystar­cza­ją­cą doku­men­ta­cję w upra­wie roślin. Rów­nież ter­min zbio­ru ma istot­ny wpływ na wydaj­ność plo­no­wa­nia i uzysk meta­nu. Wyso­kie plo­ny ener­gii w przy­pad­ku żyta zie­lo­ne­go osią­ga się w sta­diach wege­ta­cji od kło­sze­nia do wydaj­no­ści mlecz­nej. Mimo że kuku­ry­dza ma wię­cej zalet, w przy­pad­ku pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie GPS jest dobrym wybo­rem, aby prze­ła­mać pło­do­zmian. Doty­czy to zwłasz­cza warun­ków zubo­że­nia gle­by, do któ­rych czę­sto sto­su­je się tak­że wie­chli­no­wa­te, takie jak sor­go dwu­barw­ne i inne gatunki.

Bura­ki cukrowe

Bura­ki cukro­we już od kil­ku lat są wyko­rzy­sty­wa­ne do pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie. Są to zwłasz­cza „bura­ki nad­wyż­ko­we”, któ­re nie były potrzeb­ne do wypeł­nie­nia kwo­ty bura­cza­nej. Po refor­mie euro­pej­skie­go ryn­ku cukru z 2017 roku obec­nie mniej bura­ków cukro­wych tra­fia bez­po­śred­nio do zbior­ni­ków fer­men­ta­cyj­nych bio­ga­zow­ni. Zamiast tego do pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie wyko­rzy­sty­wa­ne są wysłod­ki bura­cza­ne z cukrowni.

Mię­dzy­plo­ny

Mię­dzy­plo­ny wyko­rzy­sty­wa­ne do pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie to na przy­kład gor­czy­ca, rze­pak jary i rzod­kiew ole­ista, ale tak­że mie­szan­ki roślin dzi­ko rosną­cych. Celem jest wyso­ki plon suchej masy. Mię­dzy­plo­ny muszą mieć rów­nież zdol­ność dobre­go wkom­po­no­wa­nia się w pło­do­zmian i nie powin­ny spra­wiać pro­ble­mów pod­czas zbio­rów. Upra­wa rze­py w związ­ku z tym nada­je się tyl­ko dla wyspe­cja­li­zo­wa­nych gospo­darstw z odpo­wied­nią tech­no­lo­gią zbioru.
Odpa­dy, pro­duk­ty ubocz­ne i kosubstraty

W przy­pad­ku odpa­dów ist­nie­ją sze­ro­kie wyma­ga­nia, któ­re w przy­pad­ku pro­duk­cji bio­ga­zu w rol­nic­twie muszą być prze­strze­ga­ne. Pro­duk­ty ubocz­ne z pro­duk­cji zwie­rzę­cej stwa­rza­ją duże ryzy­ko ze wzglę­du na łań­cu­chy zaka­żeń w ukła­dach zwie­rzę-zwie­rzę i zwie­rzę-czło­wiek. Dla­te­go nale­ży pod­jąć odpo­wied­nie dzia­ła­nia, aby zagwa­ran­to­wać bez­piecz­ną pro­duk­cję bio­ga­zu w rol­nic­twie. Rów­nież kosub­stra­ty pocho­dzą­ce z prze­my­słu nie mogą zawie­rać żad­nych sub­stan­cji, któ­re po roz­pro­wa­dze­niu sub­stra­tów fer­men­ta­cyj­nych na polach gro­ma­dzą się w gle­bie i szko­dzą środowisku.

Yasmin Moeh­ring

Tel. +49 30 25 93 29–901
Mobil +49 151 17 28 18 69
moehring@365farmnet.com