Nawo­że­nie zgod­nie z planem 

Czas po żni­wach to tak­że czas przed żni­wa­mi. W koń­cu jesie­nią na polach cze­ka już nowe poko­le­nie roślin. Wyzwa­nie, któ­re stoi przez rol­ni­ka­mi: aby zapew­nić opty­mal­ne warun­ki wzro­stu. W tym celu nale­ży uzu­peł­nić pobra­ne z gle­by skład­ni­ki odżyw­cze. Zało­że­nia doty­czą­ce gle­by i zwią­za­ne z nimi skut­ki dla nawo­że­nia szcze­gó­ło­wo opi­sa­no w arty­ku­le „Ukie­run­ko­wa­ne dosto­so­wa­nie skład­ni­ków odżyw­czych gle­by”.

Zanim moż­na będzie prze­pro­wa­dzić pre­cy­zyj­ne nawo­że­nie, w pierw­szej kolej­no­ści koniecz­na jest dokład­na ana­li­za zapo­trze­bo­wa­nia na skład­ni­ki odżyw­cze. Ist­nie­je tutaj kil­ka metod, któ­re czę­ścio­wo się uzu­peł­nia­ją. W ten spo­sób poprzez bada­nia polo­we i nawo­zo­we, ana­li­zy che­micz­ne roślin oraz dia­gno­sty­kę obja­wów nie­do­bo­ru moż­na okre­ślić pierw­sze wska­za­nia dla nawo­że­nia zgod­ne­go z zapo­trze­bo­wa­niem. Meto­dy te mają pomóc w usta­le­niu wła­ści­wo­ści roślin upraw­nych, ich skła­du che­micz­ne­go oraz czyn­ni­ków wpły­wa­ją­cych na ich zdro­wie. Obja­wy nie­do­bo­ru świad­czą przy tym o nie­do­sta­tecz­nym zaopa­trze­niu upra­wy w skład­ni­ki odżywcze.

Jesz­cze bar­dziej pre­cy­zyj­ne wnio­ski doty­czą­ce sta­nu zaopa­trze­nia grun­tów ornych moż­na wycią­gnąć na pod­sta­wie badań gle­by. W przy­pad­ku ana­li­zy che­micz­nej prób­ki pobie­ra się zazwy­czaj w wierzch­niej war­stwie gle­by z głę­bo­ko­ści do 60 cen­ty­me­trów. Zwy­kle odby­wa się to po zebra­niu plo­nu głów­ne­go jesie­nią lub wio­sną. Mię­dzy pobra­niem pró­bek, a ostat­nią upra­wą lub nawo­że­niem gle­by powin­no upły­nąć co naj­mniej sześć tygo­dni. Na więk­szych are­ałach, z nie­jed­no­rod­ny­mi frag­men­ta­mi, pola dzie­lo­ne są na stre­fy plo­no­wa­nia. Do iden­ty­fi­ka­cji takich frag­men­tów dostęp­ne są róż­ne cyfro­we środ­ki pomoc­ni­cze z obsza­ru rol­nic­twa pre­cy­zyj­ne­go. Z pomo­cą modu­łu Crop View od 365FarmNet moż­na okre­ślić poten­cjał plo­no­wa­nia popu­la­cji roślin. W tym celu wyko­rzy­stu­je się histo­rycz­ne dane sate­li­tar­ne, ana­li­zu­jąc upra­wy z kil­ku lat. Na pod­sta­wie wyni­ków moż­na następ­nie okre­ślić plan pobie­ra­nia pró­bek. Na samych frag­men­tach pól pobie­ra się kil­ka poje­dyn­czych pró­bek, z któ­rych przy­go­to­wu­je się prób­ki mie­sza­ne do ana­li­zy labo­ra­to­ryj­nej. Meto­dy eks­trak­cji w połą­cze­niu z róż­ny­mi roz­pusz­czal­ni­ka­mi okre­śla­ją następ­nie dostęp­ne skład­ni­ki odżyw­cze i war­tość pH gle­by. W przy­pad­ku gle­by o dużej zawar­to­ści mate­rii orga­nicz­nej poda­wa­na jest zawar­tość skład­ni­ków odżyw­czych na jed­nost­kę obję­to­ści gle­by. Do tego celu musi być rów­nież zna­na gęstość obję­to­ścio­wa gle­by. Takie infor­ma­cje popra­wia­ją rela­cję mię­dzy bada­niem gle­by a rze­czy­wi­stym zaopa­trze­niem w skład­ni­ki odżyw­cze, ponie­waż uwzględ­nia­ją one zakorzenienie.

Bilan­so­wa­nie nawożenia

Pra­wi­dło­we nawo­że­nie zgod­ne z dobrą prak­ty­ką zawo­do­wą powin­no zapew­nić rośli­nom upraw­nym wszyst­kie potrzeb­ne skład­ni­ki odżyw­cze. Jed­no­cze­śnie waż­ne jest, aby uni­kać zbyt inten­syw­ne­go nawo­że­nia i zwią­za­ne­go z tym obcią­że­nia gle­by, wody i powie­trza spo­wo­do­wa­ne­go stra­ta­mi skład­ni­ków odżyw­czych. Aby okre­ślić zapo­trze­bo­wa­nie na nawóz, nale­ży wziąć pod uwa­gę skład nawo­zów, pobie­ra­nie skład­ni­ków odżyw­czych przez rośli­ny, doce­lo­wy plon, zapa­sy w gle­bie, moż­li­wość póź­niej­szych dostaw nawo­zów i ilość dostar­cza­nych skład­ni­ków odżyw­czych. Nawo­zy pro­du­ko­wa­ne prze­my­sło­wo są opa­trzo­ne dokład­ny­mi infor­ma­cja­mi o skła­dzie. W ten spo­sób moż­na pre­cy­zyj­nie okre­ślić ilość roz­pro­wa­dza­nych skład­ni­ków. W przy­pad­ku pro­du­ko­wa­nych w gospo­dar­stwie nawo­zów orga­nicz­nych stę­że­nie skład­ni­ków odżyw­czych jest bada­ne w labo­ra­to­rium. Za pomo­cą wymie­nio­nych metod w labo­ra­to­rium moż­na ana­li­zo­wać rów­nież zapa­sy i poten­cja­ły gle­by, a tak­że pobie­ra­nie skład­ni­ków odżyw­czych przez rośli­ny. Skład­ni­ki odżyw­cze są dostar­cza­ne głów­nie poprzez nawo­że­nie orga­nicz­ne i nie­orga­nicz­ne. Odby­wa się to w spo­sób ogra­ni­czo­ny przez roz­po­rzą­dze­nia w spra­wie sto­so­wa­nia nawozów.

Do zarzą­dza­nia nawo­że­niem dostęp­ne są pro­gra­my, któ­re okre­śla­ją ter­mi­ny, limi­ty i wyjąt­ki dla dane­go gospo­dar­stwa, a tym samym struk­tu­ry­zu­ją i uprasz­cza­ją dzia­ła­nia. Przy­kła­dem jest moduł Zarzą­dza­nie skład­ni­ka­mi odżyw­czy­mi DELOS od 365FarmNet. Zawie­ra on wszyst­kie aktu­al­ne prze­pi­sy kra­jów związ­ko­wych dla nie­za­wod­ne­go i pre­cy­zyj­ne­go usta­le­nia zapo­trze­bo­wa­nia na nawozy.

Dla bilan­su sub­stan­cji odżyw­czych pod­czas nawo­że­nia waż­ne są rów­nież skład­ni­ki, któ­re dosta­ją się do gle­by poprzez depo­zy­cję mokrą i suchą. W przy­pad­ku depo­zy­cji mokrej sub­stan­cje roz­pusz­czo­ne w desz­czu lub mgle kumu­lu­ją się w gle­bie. Ich wiel­kość moż­na okre­ślić za pomo­cą spe­cjal­nych kolek­to­rów opa­dów. Eks­per­ci mówią o depo­zy­cji suchej, kie­dy obec­ne w powie­trzu cząst­ki sta­łe lub gazo­we osa­dza­ją się na rośli­nach i w gle­bie. Depo­zy­cja ta jest tym więk­sza, im więk­sza jest powierzch­nia, na któ­rej sub­stan­cje mogą się osa­dzać. Dla­te­go też war­to­ści są wyż­sze na gle­bach poro­śnię­tych rośli­na­mi niż na grun­tach nie­po­ro­śnię­tych. Oba efek­ty róż­nią się w zależ­no­ści od lokal­nych uwa­run­ko­wań. I tak wyso­ka zawar­tość azo­tu wystę­pu­je czę­sto na obsza­rach o dużym zagęsz­cze­niu zwie­rząt gospo­dar­skich i zwią­za­nej z tym emi­sji NH³. Siar­ka coraz czę­ściej prze­do­sta­je się w ten spo­sób do upraw w sąsiedz­twie tere­nów prze­my­sło­wych lub aglo­me­ra­cji miej­skich. Na obsza­rach sąsia­du­ją­cych z wodą mor­ską w gle­bie czę­sto wystę­pu­ją wyż­sze stę­że­nia Na i Mg. Pod­czas sto­so­wa­nia nawo­zów nale­ży uwzględ­nić te wza­jem­ne zależ­no­ści, aby nie dopu­ścić do prze­na­wo­że­nia gleby.

Istot­ne stra­ty sub­stan­cji odżyw­czych wyni­ka­ją głów­nie z pobie­ra­nia skład­ni­ków pokar­mo­wych przez rośli­ny i ich trans­por­tu po zbio­rze. Pobie­ra­nie skład­ni­ków pokar­mo­wych przez rośli­ny zale­ży od gatun­ku rośli­ny, jej odmia­ny oraz wiel­ko­ści plo­nu. Pozo­sta­ją­ce na polu reszt­ki roślin­ne są uwa­ża­ne za skład­ni­ki pokar­mo­we i muszą zostać odpo­wied­nio uwzględ­nio­ne przy nawo­że­niu. Dal­sze stra­ty powsta­ją w wyni­ku spły­wu powierzch­nio­we­go, zwłasz­cza na sil­nie pochu­lo­nych frag­men­tach pól. Może przy tym docho­dzić do utra­ty skład­ni­ków odżyw­czych nie tyl­ko poprzez powierzch­nię, ale tak­że na sku­tek spły­wu w wodach pośred­nich i grun­to­wych lub poprzez dre­naż. Takie stra­ty skład­ni­ków odżyw­czych zale­żą z kolei od rodza­ju i struk­tu­ry gle­by. Przy nawo­że­niu nale­ży rów­nież uwzględ­nić stra­ty gazo­we, zwłasz­cza w przy­pad­ku związ­ków azotowych.

Skład­ni­ki odżyw­cze istot­ne dla nawożenia

Dla zapew­nie­nia odpo­wied­nie­go nawo­że­nia nale­ży zhar­mo­ni­zo­wać ze sobą wszyst­kie wyma­ga­ne skład­ni­ki odżyw­cze. Dzia­ła­nie ogra­ni­cza­ją­ce ma przy tym ten pier­wia­stek, któ­re­go w roz­two­rze gle­bo­wym jest naj­mniej (pra­wo mini­mum Lie­bi­ga). Do głów­nych skład­ni­ków pokar­mo­wych – według male­ją­cej zawar­to­ści w sub­stan­cji roślin­nej – nale­żą pier­wiast­ki: azot, potas, wapń, magnez, fos­for i siar­ka. Dla nie­któ­rych gatun­ków roślin waż­ne są rów­nież krzem i sód.
Pier­wiast­kiem wystę­pu­ją­cym w rośli­nach w naj­więk­szym stę­że­niu jest azot. Sta­no­wi on zatem jeden z klu­czo­wych ele­men­tów w odży­wia­niu roślin, a tak­że waż­ny budu­lec dla mikro­or­ga­ni­zmów. Jest on rów­nież skład­ni­kiem wie­lu związ­ków orga­nicz­nych, takich jak ami­no­kwa­sy, wita­mi­ny i chlo­ro­fil. Ponie­waż azot rzad­ko wystę­pu­je w ska­łach macie­rzy­stych i w mine­ral­nej sub­stan­cji gle­bo­wej, w upra­wie roli musi on być dostar­cza­ny poprzez odpo­wied­nie nawo­zy. Zaopa­trze­nie upraw w azot czę­sto sta­no­wi czyn­nik ogra­ni­cza­ją­cy plon. Wyso­kie plo­no­wa­nie wyni­ka zatem zazwy­czaj z odpo­wied­niej dawki.

Potas odpo­wia­da za ciśnie­nie osmo­tycz­ne w rośli­nach, a tym samym za regu­la­cję bilan­su wod­ne­go. Ponad­to, podob­nie jak magnez, jest on nie­zbęd­ny do akty­wa­cji okre­ślo­nych enzy­mów. Dobre zaopa­trze­nie w potas zwięk­sza odpor­ność upraw na suszę i mróz. Z kolei jego nie­do­bór pro­wa­dzi do wzmo­żo­ne­go więd­nię­cia liści, zwłasz­cza na ich brze­gach. Skut­ku­je to zazwy­czaj chlo­ro­zą i nekrozą.
Fos­for wystę­pu­je w sko­ru­pie ziem­skiej i jest bar­dzo waż­nym pier­wiast­kiem dla wszyst­kich żywych istot. W łań­cu­chu pokar­mo­wym poprzez gle­bę prze­miesz­cza się on do roślin, zwie­rząt i w koń­cu do ludzi. Fos­for odpo­wia­da za zaopa­trze­nie komó­rek w ener­gię (syn­te­za ADP, ATP) i sta­no­wi budu­lec komó­rek oraz skład­nik mate­rii orga­nicz­nej. Jego nie­do­bór w gle­bie ma nega­tyw­ny wpływ na wzrost roślin i powo­du­je obja­wy takie jak nekro­za i chloroza.

Siar­ka jest skład­ni­kiem wie­lu skład­ni­ków roślin­nych, takich jak ami­no­kwa­sy, enzy­my i wita­mi­ny. Nie­do­bór siar­ki zabu­rza syn­te­zę biał­ka i chlo­ro­fi­lu i w kon­se­kwen­cji pro­wa­dzi do żółk­nię­cia naj­pierw mło­dych liści, a póź­niej całe­go apa­ra­tu liścio­we­go. W przy­pad­ku rze­pa­ku nie­wy­star­cza­ją­ca zawar­tość siar­ki może pro­wa­dzić do cał­ko­wi­tej utra­ty plo­nu. Dla­te­go też odpo­wied­nie zaopa­trze­nie w siar­kę ma ogrom­ne zna­cze­nie dla pro­duk­cji wyso­kiej jako­ści żywności.

Yasmin Moeh­ring

Tel. +49 30 25 93 29–901
Mobil +49 151 17 28 18 69
moehring@365farmnet.com