Jęczmień jako roślina uprawna
Jęczmień uchodzi za zboże, które prawdopodobnie uprawiano jako pierwsze, co czyni go jedną z najstarszych roślin uprawnych. Jęczmień uprawiano już około 8000 do 10 000 lat temu. Jego początki sięgają Bliskiego Wschodu i regionu śródziemnomorskiego. Jęczmień znajduje się również na początku kolejności zbiorów. W zależności od warunków pogodowych w Europie zbiera się go w połowie lub pod koniec czerwca. Gdy wilgotność spadnie poniżej 14%, jęczmień można zebrać z pola. Ze względu na wczesne żniwa i siew jęczmień może być wykorzystywany do łagodzenia szczytowych obciążeń w uprawie roślin. Wczesny termin daje również wystarczająco dużo czasu na późniejszą uprawę gleby i wysiew następnej kultury. Ze względu na właściwości fitomedyczne i niewielkie wymagania odnośnie lokalizacji jęczmień jest często ostatnią rośliną zbożową w płodozmianie na dobrych glebach. Aby dobrze zarządzać uprawami, warto skorzystać z oprogramowania do planowania płodozmianu i odmian.
Jęczmień jary i ozimy mają różne wymagania odnośnie lokalizacji. Jęczmień jary potrzebuje około 95 dni, aby dojrzeć i rośnie również w chłodniejszych regionach. Z kolei jęczmień ozimy wymaga wyższych temperatur, a jego okres wegetacji wynosi około 270 dni. Obie odmiany można odróżnić po kłosach. Ziarna są tu ułożone w dwóch, czterech lub sześciu rzędach. Jęczmień jary jest przeważnie dwurzędowy, a jęczmień ozimy przeważnie czterorzędowy. Jest również najbardziej rozpowszechniony, ponieważ ze względu na wysoką zawartość białka bardzo dobrze nadaje się do produkcji paszy. Jęczmień jary zawiera więcej węglowodanów i dlatego jest interesujący dla browarów i gorzelni. Ponieważ ziarna są zrośnięte z plewami, jęczmień ma wysoką zawartość celulozy. Jednak jako zboże spożywcze jęczmień jest w Europie w dużej mierze zapomniany. Najważniejsze regiony upraw to Francja, Niemcy, Hiszpania, Dania i Polska. W ostatnich latach nastąpił ogólny spadek uprawy jęczmienia europejskiego.
Warunki uprawy i odmiany
Jęczmień ma niewielkie wymagania co do warunków glebowych, dlatego jest dobrym wyborem nawet w niekorzystnych lokalizacjach. Rośnie nawet w miejscach, które zupełnie nie nadają się do uprawy innych zbóż. Na przykład jęczmień może być uprawiany na słonych glebach na gorących, suchych stepach, na płaskowyżach Tybetu lub na północ od koła podbiegunowego.
Dobre warunki są zapewnione w Europie już przy wartości gleby wynoszącej 30. Plony są tu wyższe niż w przypadku pszenicy i żyta. Natomiast w dobrych lokalizacjach jęczmień często wypada stosunkowo gorzej. Ze względu na niewielkie wymagania jęczmień jest najbardziej rozpowszechnioną rośliną uprawną na świecie, występującą na wszystkich kontynentach. Zimotrwałość jęczmienia jest nieco niższa niż innych zbóż. Lokalizacje narażone na przemarzanie nie są zatem odpowiednie dla jęczmienia ozimego ze względu na wysokie ryzyko szkód spowodowanych złym przezimowaniem. Silny rozwój jesienią i wczesne dojrzewanie bardzo dobrze chronią jęczmień ozimy przed suszą wiosną i latem, co zapewnia bezpieczne plony w latach suchych.
W przypadku jęczmienia ozimego dostępne są odmiany dwurzędowe i wielorzędowe, a także jęczmień hybrydowy. Odmiany wielorzędowe są średnio bardziej stabilne pod względem plonów, a zatem mają większy potencjał plonów. Plon odmian dwurzędowych jest zazwyczaj mniejszy. Lukę tę w coraz większym stopniu wypełniają jednak sukcesy hodowlane. W niesprzyjających warunkach środowiskowych jęczmień dwurzędowy wyprzedza odmiany wielorzędowe pod względem masy hektolitrowej, wielkości ziarna i masy tysiąca sztuk. Dlatego też jęczmień dwurzędowy jest bardziej odpowiedni dla lokalizacji o słabszych parametrach. Jęczmień hybrydowy jest obecnie dostępny wyłącznie w postaci odmian wielorzędowych, które charakteryzują się wyższymi plonami niż odmiany liniowe. Są one również znacznie bardziej stabilne pod względem plonów i, przy dobrym zarządzaniu uprawą, wymagają mniejszej ilości środków ochrony roślin. Z drugiej strony, cena materiału siewnego jest znacznie wyższa. Dlatego przy wyborze odmiany należy wziąć pod uwagę cel uprawy.
Główną cechą jakościową jęczmienia jest masa hektolitrowa. Przy ustalaniu ceny nie uwzględnia się procentowej zawartości białka surowego. Dlatego wartości te są opłacalne tylko w przypadku własnego wykorzystania w zakładach przetwórczych. Nawożenie zależy od celu produkcji i związanego z tym usuwania składników odżywczych. Jęczmień ozimy paszowy ma wyższy udział białka surowego w ziarnie i wymaga więcej azotu niż jęczmień ozimy browarny. W celu określenia zawartości azotu przydatne są próby glebowe. Gleby lekkie i piaszczyste powinny być dodatkowo zaopatrzone w odpowiednią ilość siarki.

Zastosowanie jęczmienia
W Europie jęczmień jest wykorzystywany głównie jako zboże paszowe. Jęczmień ozimy zawiera np. szczególnie dużo białka (od 12 do 15 procent). Jęczmień jary jest natomiast bogaty w węglowodany (60–65%) i dlatego znajduje zastosowanie głównie do produkcji piwa. Ponadto jęczmień może być przetwarzany w gorzelniach na whisky i wódkę zbożową. Ponieważ jęczmień nie zawiera glutenu, w krajach o dobrych warunkach uprawy jest stosowany co najwyżej jako domieszka do produkcji chleba. W częściach świata o trudnych warunkach klimatycznych jęczmień ma duże znaczenie żywieniowe, ponieważ może być wykorzystywany do produkcji jęczmienia perłowego, kasz i zup. Jęczmień znajduje również zastosowanie przy produkcji zamienników kawy. W tym celu słodowane zboże jest prażone i mielone.
Ze względu na niskie wymagania i wszechstronne zastosowanie jęczmień stanowi integralną część płodozmianu w uprawie roślinnej.
kontakt prasowy
Yasmin Moehring
Tel. +49 30 25 93 29–901
Mobil +49 151 17 28 18 69
moehring@365farmnet.com