Warunki dla siewu buraka cukrowego w Europie
Burak cukrowy nazywany jest również „królem roślin uprawnych”. Jego siew stanowi wymagające zadanie. Wymagania dotyczące uprawy tej rośliny w porównaniu z innymi roślinami uprawnymi są dość wysokie. Aby rośliny mogły rosnąć, konieczne jest bowiem pokonanie kilku przeszkód. Największym czynnikiem wpływającym na siew i plonowanie buraka cukrowego, podobnie jak w przypadku wszystkich innych upraw, są warunki panujące w danym miejscu, takie jak właściwości gleby i pogoda. Dostateczne zaopatrzenie w wodę podczas głównej fazy wzrostu jest warunkiem uzyskania dobrych plonów. Rośliny wykazują stosunkowo dobrą tolerancję na krótkie okresy suszy. W przypadku długotrwałych niedoborów wody buraki cukrowe zrzucają liście i tworzą nowe, co jednak odbywa się kosztem plonu. Przygotowana do siewu, wierzchnia warstwa gleby winna być odpowiednio luźno zagęszczona a także posiadać strukturę drobnoziarnistą. W celu zapobieżenia erozji wodnej zaleca się stosowanie mulczowej warstwy gleby.Dlatego też przy siewie buraków cukrowych coraz ważniejsze stają się procesy mulczowania i uprawy zerowej. Długi okres wegetacji również pozytywnie wpływa na plony buraków cukrowych. Odpowiednio wczesny siew buraka cukrowego ma zatem decydujące znaczenie. Optymalny siew wymaga temperatury gleby wynoszącej co najmniej około 5 stopni Celsjusza. Takie warunki panują w Europie Środkowej od początku do połowy marca. Termin siewu buraka cukrowego ograniczają jednak również czynniki naturalne oraz przedplony i rośliny następcze. Ciepła i sucha wiosna stanowi zatem pierwszy ważny warunek uzyskania wysokich plonów przy uprawie buraka cukrowego. Na wzrost roślin korzystnie wpływają również ciepłe lata z wystarczającą ilością opadów i długo utrzymującymi się wysokimi temperaturami. Dalsze czynniki wpływające na wegetację wynikają z długoterminowego ukierunkowania systemu użytkowania gruntów oraz krótkoterminowych działań związanych z uprawą roślin, takich jak nawożenie, uprawa gleby i ochrona roślin. Działania w uprawie roślin można automatycznie dokumentować za pomocą rozwiązań cyfrowych, a dane wykorzystywać jako podstawę do podejmowania decyzji. Siew buraka cukrowego odbywa się za pomocą siewników punktowych z rozstawem 45 cm między rzędami. Aby uzyskać możliwie dużą odległość między roślinami, materiał siewny za pomocą odpowiedniej techniki można rozprowadzać w formie trójkąta. W zależności od wskaźnika wschodów i odstępów między nasionami optymalna obsada wynosi około 95 000 buraków na hektar. Aby można było poradzić sobie z taką obsadą, w uprawie buraka cukrowego decydującą rolę odgrywają również założenia logistyczno-organizacyjne. I tak należy uwzględnić dalsze przetwarzanie roślin w cukrowniach. W Niemczech produkcja cukru buraczanego jest skoncentrowana w trzech dużych przedsiębiorstwach z regionalnymi cukrowniami. Ze względów logistycznych nie warto zatem wysiewać buraków cukrowych we wszystkich nadających się do tego lokalizacjach. Dlatego też użytki rolne położone w odległości ponad 100 kilometrów od najbliższej cukrowni są rzadko wykorzystywane do uprawy buraka cukrowego. Wykorzystywanie buraków cukrowych w biogazowniach do produkcji energii elektrycznej nieco osłabia ten efekt. Do największych producentów buraków cukrowych w Europie należą Francja z około 420 000 ha w roku 2020, za którą plasują się Niemcy (390 000 ha) i Polska (240 000 ha). Plony różnią się w zależności od warunków środowiskowych i sposobu prowadzenia upraw w gospodarstwach. W Niemczech średni plon w 2019 r. wyniósł około 70 ton z hektara. W dobrych warunkach możliwe jest również uzyskanie plonów powyżej 80 ton z hektara. Daje to średni plon cukru w wysokości 12 ton z hektara, a rekordowe rezultaty wynoszą nawet 20 ton z hektara. To, jakie czynniki mają wpływ na kształtowanie się plonu buraka cukrowego i jego siew, omówiono w kolejnym rozdziale.
Czynniki wpływające na kształtowanie się plonu buraka cukrowego
Po wykiełkowaniu i wzejściu nasion burak cukrowy wykształca około dziewięciu liści. W tym czasie korzenie wrastają w ziemię na głębokość do półtorej metra. Ważnym terminem w uprawie buraka cukrowego jest zamknięcie rzędów lub zamknięcie obsady roślin. Definiuje się je jako moment, w którym ponad 90% roślin w sąsiadujących rzędach styka się ze sobą lub zachodzi na siebie. W zależności od gęstości siewu i warunków wzrostu należy spodziewać się zamykania rzędów w środkowoeuropejskich uprawach około połowy czerwca. Po tym czasie nie jest już możliwe bezproblemowe stosowanie mechanicznych i chemicznych środków ochrony roślin. Nadal można przeprowadzać pierwsze aplikacje nawozów dolistnych. Zakrycie międzyrzędzi prowadzi do zmiany mikroklimatu w obsadzie. Z jednej strony ogranicza to parowanie z gleby, z drugiej zaś jednak sprzyja występowaniu infekcji grzybiczych. Na tym etapie korzeń buraka jest już w pełni rozwinięty. Dzięki sukcesom w hodowli i dobremu zarządzaniu uprawami burak cukrowy zawiera dziś do 20 procent cukru. W regionach, w których uprawa jest uzasadniona, według obliczeń Instytutu Badań nad Burakiem Cukrowym w Getyndze od lat 80. ubiegłego wieku obserwuje się stały wzrost plonu cukru białego. Wzrost ten wynosi średnio od jednego do dwóch procent rocznie. W roku zbiorów 2020/21 całkowity plon cukru w Niemczech wyniósł 11,7 tony z hektara. Czyni to z buraka cukrowego największego dostawcę energii z żywności w stosunku do wydajności powierzchniowej. Aby uzyskać lepszy przegląd płodozmianów i zużytych środków produkcji oraz przeanalizować ich efekty, można skorzystać z cyfrowych środków pomocniczych. Systemy informatyczne do zarządzania gospodarstwem zapewniają rozwiązania programowe dla planowania płodozmianu i odmian. Do oceny jakości i wydajności plonowania buraka cukrowego jako zmienną obliczeniową stosuje się plon technologiczny cukru („cukier w worku”). Plon technologiczny cukru ( „cukier w worku”) to plon biologiczny pomniejszony o straty powodowane zawartością składników melasotwórczych w korzeniach. Kształtowanie się tych cech jakościowych zależy od decyzji technologicznych podejmowanych w uprawie roślin oraz od warunków klimatycznych panujących w fazie wzrostu roślin. W kolejnym rozdziale podsumowano produkty końcowe, które mogą powstawać z buraków cukrowych.
Wykorzystanie buraków cukrowych i produktów ubocznych
Bezpośrednie przetwarzanie buraków cukrowych jest wykorzystywane do produkcji cukru białego. Powstaje przy tym cukier płynny, cukier kryształ lub syrop buraczany. Buraki mogą również służyć do produkcji bioenergii w postaci biogazu. Stopień wykorzystania buraka cukrowego w biogazowniach w ostatnich latach uległ zwiększeniu. W 2019 roku buraki energetyczne stanowiły niemal siedem procent całkowitej powierzchni upraw buraków w Niemczech. Powstawały przy tym półprodukty, z których można wytwarzać produkty na potrzeby chowu zwierząt. Liście buraka cukrowego oraz produkty uboczne powstające przy produkcji cukru, takie jak wysłodki buraczane, melasa lub wywar melasowy (sfermentowana melasa) są wykorzystywane jako pasza dla zwierząt. Wywar melasowy dzięki wysokiej zawartości organicznie związanego azotu, fosforu i potasu jest stosowany jako nawóz. Cukier resztkowy zawarty w wywarze melasowym sprzyja gniciu słomy i ma pozytywny wpływ na mikroorganizmy glebowe. Ponadto tak zwana ziemia buraczana, która przylega do buraków cukrowych, może zostać ponownie włączona do obiegu w uprawie roli. Warto pamiętać, że w glebie mogą znajdować się znaczne ilości azotu i należy koniecznie unikać jego wymywania do wód gruntowych. Ogółem burak cukrowy stanowi wszechstronny produkt, a jego uprawa ma pozytywny wpływ na glebę. Burak cukrowy wyjątkowo dobrze nadaje się do przełamywania płodozmianów zbożowych i zmniejszania zagrożenia szkodnikami w kolejnym roku. Przeciwko uprawie buraka cukrowego przemawiają wahania cen cukru na rynku światowym oraz wyzwania związane z ograniczaniem przez UE ilości dopuszczonych środków ochrony roślin, które coraz mocniej zagrażają rentowności upraw. Dlatego też przyszłość uprawy buraka cukrowego w Europie jest niepewna.
kontakt prasowy
Yasmin Moehring
Tel. +49 30 25 93 29–901
Mobil +49 151 17 28 18 69
moehring@365farmnet.com