Upra­wa, siew i obsa­da kuku­ry­dzy – na co zwró­cić uwagę?

Na całym świe­cie upra­wia się coraz wię­cej kuku­ry­dzy. Zwią­za­ne jest to m.in. z ich rosną­cą wydaj­no­ścią i war­to­ścią ener­ge­tycz­ną. Obec­nie, z powo­du zmian kli­ma­tycz­nych, siew kuku­ry­dzy roz­po­czy­na się coraz wcze­śniej — w nie­któ­rych regio­nach już nawet w poło­wie kwiet­nia. Pod­czas wystę­po­wa­nia suszy we wcze­snych fazach, moż­li­wa jest mało­in­wa­zyj­na upra­wa kuku­ry­dzy, przy wyko­rzy­sty­wa­niu zapa­su wil­go­ci w gle­bie umoż­li­wia­ją­cej bez­piecz­ne wschody.

W porów­na­niu z inny­mi upra­wa­mi, kuku­ry­dza posia­da z agro­tech­nicz­ne­go punk­tu widze­nia wie­le zalet: m.in. cha­rak­te­ry­zu­je się wyso­ką wytrzy­ma­ło­ścią i odpor­no­ścią na wyle­ga­nie, jest to upra­wa dobrze zme­cha­ni­zo­wa­na, o wyso­kiej war­to­ści ener­ge­tycz­nej i wyso­kiej tole­ran­cji nawo­zów przy małych wyma­ga­niach gle­bo­wych i niskim zapo­trze­bo­wa­niu na mate­riał siew­ny. Jed­nak­że pod­czas opra­co­wa­nia stra­te­gii upra­wy nale­ży wziąć pod uwa­gę nastę­pu­ją­ce kwe­stie: małą licz­bę roślin na m², sze­ro­ką roz­sta­wę rzę­dów, wyso­kie wyma­ga­nia ciepl­ne, a tak­że póź­ny siew i póź­ne przy­kry­cie gle­by, krót­ki okres wege­ta­cyj­ny, póź­ne zbio­ry, jak i póź­ne odchwaszczanie.

Upra­wa kuku­ry­dzy i warun­ki siedliskowe

Tem­pe­ra­tu­ra, warun­ki wod­ne i gle­bo­we mają w upra­wie kuku­ry­dzy klu­czo­we zna­cze­nie i są ze sobą ści­śle powiązane.

Tem­pe­ra­tu­ra

Suma tem­pe­ra­tur jest istot­nym czyn­ni­kiem wpły­wa­ją­cym na doj­rze­wa­nie i wiel­kość plo­nu. Tem­pe­ra­tu­ra gle­by pod­czas kieł­ko­wa­nia powin­na wyno­sić 8–10 °C. W począt­ko­wym okre­sie roz­wo­ju kuku­ry­dzy tem­pe­ra­tu­ra powin­na być nie niż­sza niż 10 °C. Jed­no­cze­śnie śred­nie dzien­ne tem­pe­ra­tu­ry poni­żej 10 °C są nie­ko­rzyst­ne dla roz­wo­ju tej rośli­ny. Pro­wa­dzi to do chlo­ro­zy, czy­li prze­bar­wie­nia liści wyni­ka­ją­ce­go ze zmniej­szo­nej zdol­no­ści do asy­mi­la­cji i zmniej­szo­ne­go wchła­nia­nia skład­ni­ków odżyw­czych. Wio­sen­ne przy­mroz­ki poni­żej ‑3 °C, mogą dopro­wa­dzić do wymar­z­nię­cia liści lub nawet stoż­ka wzro­stu kuku­ry­dzy, a to wyma­ga­ło­by ponow­ne­go siewu.

Warun­ki wodne

Kuku­ry­dza jako, rośli­na typu C4, wyka­zu­je nie­wiel­kie zapo­trze­bo­wa­nie na wodę, któ­re w lip­cu i sierp­niu wyno­si do 6 mm/m² na dobę. Tym samym kuku­ry­dza zali­cza­na jest do roślin o niskim współ­czyn­ni­ku trans­pi­ra­cji. Jed­nak­że brak wody hamu­je wzrost i wykształ­ca­nie się kolb. To zaś, w połą­cze­niu z upa­ła­mi, pro­wa­dzi do słab­sze­go zapy­le­nia. Brak wody po zapy­le­niu wpły­wa nega­tyw­nie na asy­mi­la­cję czy też na migra­cję asy­mi­la­tów do kolby.

Gle­ba

Kuku­ry­dza ma niskie wyma­ga­nia gle­bo­we, lecz w cie­plej­szych regio­nach wzra­sta i roz­wi­ja się lepiej. Ponad­to rośli­na roz­wi­ja się korzyst­niej na gle­bach boga­tych w próch­ni­cę o sta­bil­nej struk­tu­rze gru­zeł­ko­wa­tej i wystar­cza­ją­cej zdol­no­ści gro­ma­dze­nia wody i skład­ni­ków odżyw­czych. Jed­nak dobre plo­ny kuku­ry­dzy moż­na rów­nież osią­gnąć w rejo­nach o mniej korzyst­nych warun­kach glebowych.

Siew kuku­ry­dzy

W przy­pad­ku sie­wu kuku­ry­dzy naj­waż­niej­sze jest wyczu­cie odpo­wied­nie­go momen­tu. Zbyt wcze­sny siew może pro­wa­dzić do gor­sze­go i opóź­nio­ne­go kieł­ko­wa­nia oraz nie­re­gu­lar­ne­go wscho­du. Ponad­to może mieć miej­sce osła­bie­nie ochron­ne­go efek­tu zapra­wy i zaha­mo­wa­nia wzro­stu korze­nia. To z kolei skut­ku­je tym, że skład­ni­ki pokar­mo­we pobie­ra­ne są w mniej­szych ilo­ściach. Z dru­giej stro­ny póź­ne sie­wy mogą pro­wa­dzić do nie­peł­ne­go doj­rze­wa­nia, a tak­że utra­ty jako­ści i uszko­dzeń struk­tu­ry. Zbyt nagrza­na gle­ba sprzy­ja zaś szyb­kie­mu kieł­ko­wa­niu i roz­wo­jo­wi w począt­ko­wym okre­sie wzro­stu. Coraz dłuż­sze dni prze­kła­da­ją się na wzrost rośli­ny na dłu­gość, przez co kol­by osa­dzo­ne są wyżej. Tym samym sezon wege­ta­cyj­ny nie jest wyko­rzy­sta­ny w spo­sób opty­mal­ny. W rezul­ta­cie gro­ma­dzo­na jest nie­wy­star­cza­ją­ca ilość skro­bi, co skut­ku­je przy­kła­do­wo niż­szą jako­ścią kuku­ry­dzy kiszonkowej.

Wyczu­cie odpo­wied­nie­go momen­tu ma decy­du­ją­ce zna­cze­nie tak­że w przy­pad­ku upra­wy gle­by. Gle­ba powin­na być gru­zeł­ko­wa­ta i spulch­nio­na. Dzia­ła­nia zwią­za­ne z upra­wą gle­by na wio­snę mają na celu ocie­ple­nie gle­by pod siew oraz usu­nię­cie nad­mia­ru wody. Siew kuku­ry­dzy odby­wa się po nawo­że­niu gno­jow­ni­cą i upra­wie­niu gle­by, któ­re nale­ży prze­pro­wa­dzić w spo­sób mało­in­wa­zyj­ny. Pod­sta­wo­wa upra­wa gle­by może nastą­pić po zebra­niu przed­plo­nu, a wspo­móc ją moż­na poprzez upra­wę międzyplonu.

Jakość sie­wu kuku­ry­dzy ma decy­du­ją­cy wpływ na plon. Siew punk­to­wy, gęstość sie­wu i obsa­da mają klu­czo­we zna­cze­nie dla roz­wo­ju roślin, wytwo­rze­nia się kolb i wyso­ko­ści plo­nów. Oprócz ter­mi­nu sie­wu, no plon, decy­du­ją­cy wpływ mają rów­nież: zacho­wa­nie głę­bo­ko­ści sie­wu oraz sia­nie poje­dyn­czych zia­ren z zacho­wa­niem jed­na­ko­wych odstę­pów. Głę­bo­kość sie­wu powin­na wyno­sić do 6 cm na gle­bach lek­kich i do 4 cm na gle­bach cięż­kich, aby ziar­na znaj­do­wa­ły się w pobli­żu wodo­no­śnych warstw gle­by i mogły kiełkować.

Obsa­da kukurydzy

Oprócz warun­ków sie­dli­sko­wych i warun­ków sie­wu, uda­na pro­duk­cja kuku­ry­dzy zale­ży rów­nież od licz­by roślin na m² dla danej odmia­ny. War­tość ta jest zależ­na od dostęp­no­ści wody oraz odmia­ny. Dzię­ki zop­ty­ma­li­zo­wa­nej obsa­dzie moż­na wyko­rzy­stać poten­cjał gene­tycz­ny danej odmia­ny kuku­ry­dzy. W zależ­no­ści od odmia­ny, zale­ca­na obsa­da wyno­si od 6–12 roślin / m². W przy­pad­ku odmian wcze­śniej doj­rze­wa­ją­cych obsa­da powin­na być wyż­sza. Zapo­trze­bo­wa­nie na mate­riał siew­ny moż­na obli­czyć na pod­sta­wie zamie­rzo­nej licz­by roślin i warun­ków lokal­nych. Licz­ba zasie­wa­nych zia­ren powin­na być więk­sza niż pla­no­wa­na obsa­da ze wzglę­du na nie­ko­rzyst­ne warun­ki sie­dli­sko­we, wystę­po­wa­nie szkod­ni­ków lub żero­wa­nie pta­ków. Nale­ży jed­nak wybrać taką licz­bę wysie­wa­nych zia­ren, aby obsa­da nie była zbyt wyso­ka, co w przy­pad­ku nie­do­bo­ru wody mogło­by pro­wa­dzić do zwięk­sze­nia kon­ku­ren­cji w zakre­sie wody i skład­ni­ków pokar­mo­wych, zmniej­sze­nia wzro­stu na dłu­gość, zmniej­sze­nia roz­wo­ju kolb i szyb­kie­go doj­rze­wa­nia. Nato­miast zbyt wyso­ka obsa­da przy dobrej dostęp­no­ści wody może pro­wa­dzić do rosną­cej kon­ku­ren­cji o świa­tło, zwięk­szo­ne­go wzro­stu wege­ta­tyw­ne­go, stłu­mio­ne­go roz­wo­ju kolb i sła­be­go dojrzewania.