Ukierunkowane dostosowanie składników odżywczych gleby
Nawożenie w odpowiedniej ilości i jakości jest jednym z najważniejszych działań wpływających na wysokiej jakości plony . Bez ukierunkowanego doprowadzania składników odżywczych roślinom nie można zagwarantować wysokiej jakości plonów a co za tym idzie dostaw żywności. Aby to osiągnąć, należy przywrócić doprowadzanie do gleby składników odżywczych, które zostały pobrane z niej przez rośliny i usunięte wraz ze żniwami. Nawożenie powinno zaspokajać potrzeby roślin i zapewniać długotrwałą żyzność gleby, a jednocześnie nie zanieczyszczać środowiska. Dlatego składniki odżywcze muszą być stosowane w taki sposób, aby mogły być optymalnie wykorzystane przez uprawy Należy unikać strat w sąsiednich obszarach środowiskowych lub w wodach gruntowych.
Oprócz nawozów organicznych i mineralnych, jako składniki odżywcze gleby dostępne są również substancje pomocnicze dla roślin i gleby. Najważniejsze makroelementy roślin to: azot, potas, wapń, magnez, fosfor i siarka. Niektóre gatunki roślin potrzebują oprócz krzemu również sodu, który jest ważny dla wzrostu roślin , takich jak na przykład kukurydza.
Podstawą wysiewu składników odżywczych gleby jest rozporządzenie o nawozach. Aby realizować wymagania z zachowaniem dobrych praktyk, należy znać kilka czynników. Istotne znaczenie w tym kontekście ma cel w postaci wysokości plonów. Składniki odżywcze gleby muszą być dostosowane do planowanego pobierania ich przez roślin uprawne. W tym celu istnieją wartości orientacyjne, za pomocą których można określić zapotrzebowanie w różnych fazach wzrostu. Oprócz działań związanych z nawożeniem należy uwzględnić potencjał zaopatrzenia w te składniki samych gleb. Takie informacje o składnikach odżywczych gleby można uzyskać dzięki badaniom gleby. Istnieją tu różne poziomy zaopatrzenia, które można wykorzystać w rekomendacji dotyczącej nawożenia. W kolejnym rozdziale przedstawiono, jakie właściwości można określić na podstawie gleb.
Ważne właściwości gleb
Do planowania i realizacji działań związanych z nawożeniem niezbędna jest wiedza o glebie, jej strukturze i dostępności składników odżywczych, na które z kolei wpływa struktura gleby. Przed dozowaniem nawozów niezbędna jest zatem najpierw solidna wiedza na temat właściwości gleby.
Struktura gleby wpływa na bilans cieplny i wodny, gęstość gleby i wielkość porów, ukorzenienie oraz aktywność organizmów glebowych. Struktura gleby ma bezpośredni wpływ na dostępne składniki odżywcze gleby. W wierzchniej warstwie gleby właściwości te mogą być zmienione na skutek działań związanych z gospodarowaniem. Dobrze ukorzeniona, intensywnie uprawiana i nie zagęszczona gleba o kruchej strukturze sprzyja składnikom odżywczym gleby. Dzięki temu wody powierzchniowe mogą być łatwo wchłaniane i magazynowane. Krucha wierzchnia warstwa gleby zapewnia również dobrą zdolność do zakorzenienia i optymalną wentylację. Rośliny i organizmy glebowe korzystają z tego w równym stopniu. Niekorzystna struktura wierzchniej warstwy gleby może prowadzić do zatrzymywania się wody na powierzchni, strat azotu oraz zahamowania wzrostu korzeni i aktywności mikroorganizmów.

Dostępność składników odżywczych gleby zależy od kilku współczynników. Współczynnik ilościowy określa całkowitą ilość składnika odżywczego zawartego w strefie ukorzenienia roślin. Z tego tylko niewielka część jest dostępna dla roślin w krótkim czasie. Ważne dla odżywiania roślin jest stężenie składnika odżywczego w roztworze glebowym, opisywane przez współczynnik intensywności. Stężenie składników odżywczych jest bezpośrednią miarą dostępnych dla roślin składników odżywczych gleby. Należy pamiętać, że relacje między elementami odżywczymi i szkodliwymi wywierają na siebie wzajemny wpływ. Na przykład w przypadku zbyt wysokiego stężenia wapnia i potasu konkurencja jonów ogranicza wchłanianie magnezu. Podobne problemy pojawiają się w przypadku konkurencji glinu, żelaza, manganu i cynku, które negatywnie wpływają na wchłanianie wapnia i magnezu w glebach silnie zakwaszonych.
Dla optymalnej dostępności składników odżywczych pożądany jest zatem harmonijny stosunek składników odżywczych gleby. Tylko wtedy, gdy wszystkie elementy są dostępne dla roślin w wystarczającej i zrównoważonej proporcji, potencjał plonowania danego miejsca zostanie w pełni wykorzystany. Obowiązuje zasada minimum. Według niej jeden składnik odżywczy gleby może ograniczyć wzrost roślin, nawet jeśli wszystkie inne składniki odżywcze są obecne w wystarczającej ilości.
W glebie bezpośrednio występuje zazwyczaj tylko niewielka część składników odżywczych potrzebnych do wzrostu. Większa część jest dostarczana przez procesy mineralizacji, desorpcji i rozpuszczania z istniejących zasobów. Związek ten opisuje współczynnik kinetyczny. Na dostępność składników odżywczych gleby dla roślin wpływa stężenie składników odżywczych, zawartość wody w glebie oraz zdolność gleby do uzupełniania składników odżywczych. Ten związek opisuje z kolei współczynnik zdolności. Stanowi on miarę dostępnych zasobów składników odżywczych gleby.
Działania związane z nawożeniem, czyli celowe dodawanie składników odżywczych do gleby, zwiększają stężenie składników odżywczych gleby. Ponieważ grunty orne wykazują różnice w obrębie powierzchni pojedynczego pola, wskazane jest przeprowadzanie tych działań w zależności od specyficznych części każdego pola. W rolnictwie precyzyjnym nawozy mogą być aplikowane w miarę potrzeb za pomocą map aplikacyjnych. Moduł Crop View w 365FarmNet wykorzystuje wieloletnie dane satelitarne z poszczególnych pól i dzięki temu identyfikuje zróżnicowanie potencjału gleby w obrębie każdego pola.
Dostarczanie składników odżywczych do korzeni roślin i ich dostępność są tym większe, im większa jest zawartość wody, stężenie składników odżywczych i przestrzeń glebowa do zakorzenienia.
Bilans wodny gleby decyduje w dużej mierze o dostępności składników odżywczych. Brak wody w górnych warstwach gleby prowadzi m.in. do niskiego tempa transportu składników odżywczych i zahamowania ich mineralizacji ze względu na mniejszą aktywność mikroorganizmów. Z kolei nadmiar wody skutkuje słabszym nagrzewaniem się gleby i gorszą wentylacją oraz zmniejsza głębokość ukorzenienia. Zbyt duża ilość wody ma również negatywny wpływ na mikroorganizmy. Zagęszczone gleby powodują nadmiar wody w wierzchniej warstwie gleby. Aby uniknąć zalegania wody, konieczne są gleby luźne, o drobnej strukturze odpowiednio przygotowane poprzez uprawę.
Ważną rolę odgrywa również wartość pH w głównej strefie korzeniowej. Wskazuje ona na stopień kwasowości gleby. Termin pochodzi od łacińskich wyrażeń „pondus hydrogenii” (masa wodoru) i „potentia hydrogenii” (skuteczność wodoru). Wskazuje więc z jednej strony na stężenie jonów wodorowych w glebie, a z drugiej na ich skuteczność. Dotyczy ona stosunku między kwasami i zasadami. Wartość pH gleby można łatwo regulować za pomocą działań związanych z nawożeniem. Jeśli wartości zostały ustalone poprzez badania gleby, można tu również zastosować mapy aplikacyjne, które umożliwiają wyrównywanie różnic między poszczególnymi powierzchniami. Wartość pH jest również zasadniczo zależna od materiału wchodzącego w skład gleby. Jeśli materiał ten zawiera np. węglany, to gleby mają zwykle odczyn słabo kwaśny do lekko zasadowego. W tym przypadku ryzyko zakwaszenia gleby jest raczej niewielkie. Gleby z dużym udziałem granitu, gnejsu lub piaskowca są szczególnie zagrożone zakwaszeniem na obszarach o dużej ilości opadów. Niska wartość pH zwiększa rozpuszczalność nawozów fosforowych, sprzyja uwalnianiu składników odżywczych gleby oraz poprawia rozpuszczalność i dostępność większości mikroelementów. Powoduje jednak również gromadzenie metali ciężkich, takich jak kadm czy ołów i może prowadzić do zwiększonych strat na skutek wymywania.
Podsumowując, zakwaszenie gleby jest naturalnym procesem spowodowanym przyczynami klimatycznymi. Dlatego niezbędne są regularne kontrole. Próby glebowe mogą być wykorzystane do precyzyjnej analizy i ukierunkowanego dostosowania składników odżywczych gleby. Wyniki badań mogą zostać zintegrowane w systemach informatycznych zarządzania gospodarstwem rolnym (FMIS) jako podstawa decyzyjna do realizacji działań związanych z uprawą roślin i dobrze wykorzystane. Dostępne są tu także różne zastosowania profesjonalne, które cyfryzują procesy rolnicze i sprawiają, że stają się bardziej wydajne.
kontakt prasowy
Yasmin Moehring
Tel. +49 30 25 93 29–901
Mobil +49 151 17 28 18 69
moehring@365farmnet.com