Począt­ki hodow­li bydła

Oko­ło 10 000 lat temu czło­wiek zdo­łał oswo­ić tury i zaczął wyko­rzy­sty­wać je na swo­je potrze­by. Moż­li­wo­ści ich użyt­ko­wa­nia były róż­no­rod­ne. Zwie­rzę­ta dostar­cza­ły mle­ka i mię­sa, a tak­że dosko­na­le nada­wa­ły się jako zwie­rzę­ta pocią­go­we. W ten spo­sób bydło w istot­ny spo­sób przy­czy­ni­ło się do przy­ję­cia przez ludzi osia­dłe­go try­bu życia. Poprzez hodow­lę nasi przod­ko­wie wykształ­ci­li wie­le róż­nych ras bydła. Dzi­siej­sze rasy bydła mlecz­ne­go sta­no­wią zatem moment w pro­ce­sie selek­cji, któ­ry trwa od tysię­cy lat i będzie kon­ty­nu­owa­ny w przy­szło­ści.  Rów­no­le­gle do tych zmian ukształ­to­wa­ło się tak­że zaawan­so­wa­ne zarzą­dza­nie sta­dem, któ­re obec­nie rów­nież za pomo­cą roz­wią­zań cyfro­wych przy­czy­nia się do zwięk­sze­nia wydaj­no­ści pro­duk­cji mle­ka, przy­wią­zu­jąc jed­no­cze­śnie szcze­gól­ną wagę do zdro­wia krów mlecznych.

Suk­ce­sy hodow­la­ne i aktu­al­ne kie­run­ki użyt­ko­wa­nia – jed­no­stron­na spe­cja­li­za­cja lub wszech­stron­ne zróżnicowanie 

W dzi­siej­szych cza­sach hodow­la ras bydła mlecz­ne­go opie­ra się na wyso­ce zaawan­so­wa­nych meto­dach. Pod­sta­wy do tego stwo­rzo­no już pod koniec XIX wie­ku wraz z powsta­wa­niem związ­ków hodow­la­nych, w któ­rych hodow­cy mogli się zrze­szać, porów­ny­wać cechy swo­ich zwie­rząt i popra­wiać wyni­ki w hodow­li. Klu­czo­we zna­cze­nie mia­ła tu rów­nież kon­tro­la wydaj­no­ści mlecz­nej, któ­ra już w 1884 roku zosta­ła wpro­wa­dzo­na w towa­rzy­stwie hodow­la­nym All­gäu­er Her­de­buch­ge­sel­l­schaft, a wkrót­ce potem tak­że w związ­kach hodow­la­nych w Szle­zwi­ku-Holsz­ty­nie. Pod­sta­wo­wa idea zwięk­sza­nia wydaj­no­ści ras bydła mlecz­ne­go do dziś nie ule­gła zmia­nie. Defi­ni­cja ter­mi­nu „wydaj­ność” obec­nie jest jed­nak znacz­nie szer­sza. Przez wie­le dzie­się­cio­le­ci liczy­ła się przede wszyst­kim wydaj­ność mlecz­na – w 2020 r. wydaj­ność mlecz­na kro­wy mlecz­nej w Niem­czech wyno­si­ła 8457 kg –, nato­miast dzi­siaj hodow­la ras bydła mlecz­ne­go sku­pia się na znacz­nie szer­szym zakre­sie wydaj­no­ści. Celem jest tutaj hodow­la zdrow­szych, bar­dziej wytrzy­ma­łych i dłu­żej żyją­cych zwie­rząt. Jest to korzyst­ne zarów­no ze wzglę­du na dobro­stan zwie­rząt, jak i na kosz­ty opie­ki wete­ry­na­ryj­nej. Na prze­strze­ni lat bez­sprzecz­nie zmie­ni­ły się rów­nież meto­dy hodow­li. Sztucz­ne zapłod­nie­nie w dużym stop­niu wypar­ło wyko­rzy­sty­wa­nie buha­jów roz­pło­do­wych – w spe­cjal­nych pro­gra­mach hodow­la­nych prze­pro­wa­dza­ny jest trans­fer embrionów.

Hodow­la ras bydła mlecz­ne­go jest sta­le ukie­run­ko­wa­na rów­nież na roz­wój śro­do­wi­ska i potrze­by spo­łe­czeń­stwa. I tak zna­czą­ce odej­ście od trzy­ma­nia zwie­rząt na uwię­zi na rzecz utrzy­my­wa­nia ich w obo­rach wol­no­sta­no­wi­sko­wych w hodow­li bydła mlecz­ne­go dopro­wa­dzi­ło rów­nież do zmia­ny celów hodow­la­nych. Dąże­nie kon­su­men­tów do zwięk­sze­nia udzia­łu wypa­su zwie­rząt powin­no zna­leźć odzwier­cie­dle­nie tak­że w pra­cy hodow­la­nej. Kon­kret­nie cho­dzi tu o wyko­rzy­sty­wa­nie lub krzy­żo­wa­nie ras bydła z Fran­cji, Skan­dy­na­wii i Wiel­kiej Bry­ta­nii. Inte­re­su­ją­cy jest rów­nież wpływ inno­wa­cyj­nych tech­no­lo­gii w obo­rach. Wraz z wpro­wa­dze­niem robo­tów udo­jo­wych więk­sze zna­cze­nie zyska­ło umiej­sco­wie­nie strzy­ków na wymie­niu kro­wy. Z pew­no­ścią tak­że coraz powszech­niej­sze sto­so­wa­nie skom­pu­te­ry­zo­wa­nych metod zarzą­dza­nia sta­dem i zdro­wiem odci­śnie swo­je pięt­no na dzia­ła­niach hodowlanych.

Ten­den­cje w roz­wo­ju – bydło mię­sne i stra­te­gie dystrybucji

Hodow­la bydła mię­sne­go kon­cen­tru­je się na pro­duk­cji mię­sa woło­we­go. Odpo­wied­nie rasy bydła wywo­dzą się głów­nie z tere­nów Fran­cji i Wiel­kiej Bry­ta­nii. Z kolei hodow­la w Niem­czech kon­cen­tro­wa­ła się głów­nie na nasta­wio­nych na pro­duk­cję mle­ka rasach dwu­kie­run­ko­wych, takich jak Flec­kvieh lub nizin­ne bydło czar­no-bia­łe, z któ­re­go następ­nie roz­wi­nę­ła się rasa holsz­tyń­sko-fry­zyj­ska. Zale­ty bydła mię­sne­go w zależ­no­ści od rasy pole­ga­ją na popra­wie jako­ści mię­sa i ubo­ju. Jest one hodo­wa­ne w czy­sto­ści rasy i coraz czę­ściej wyko­rzy­sty­wa­ne tak­że do krzy­żo­wa­nia z rasa­mi mlecznymi.

Bydło mię­sne ofe­ru­je szcze­gól­ne korzy­ści w pro­duk­cji wyso­kiej jako­ści mię­sa. Więk­szy udział tłusz­czu mię­dzy­mię­śnio­we­go w mię­sie wie­lu ras spra­wia, że mię­so jest bar­dzo deli­kat­ne i soczy­ste. Jego wyjąt­ko­wy smak doce­nia­ją kon­su­men­ci i sze­fo­wie kuch­ni. Zwy­kłe kana­ły dys­try­bu­cji nie pozwa­la­ją na regu­lar­ne nagra­dza­nie dosko­na­łej jako­ści mię­sa. Jego poten­cjał moż­na nato­miast wyko­rzy­stać poprzez sprze­daż bez­po­śred­nią lub wpro­wa­dza­nie pro­duk­tów na rynek regio­nal­ny. Nale­ży jed­nak uwzględ­nić wyma­ga­ne do tego więk­sze nakła­dy pracy.