Początki hodowli bydła
Około 10 000 lat temu człowiek zdołał oswoić tury i zaczął wykorzystywać je na swoje potrzeby. Możliwości ich użytkowania były różnorodne. Zwierzęta dostarczały mleka i mięsa, a także doskonale nadawały się jako zwierzęta pociągowe. W ten sposób bydło w istotny sposób przyczyniło się do przyjęcia przez ludzi osiadłego trybu życia. Poprzez hodowlę nasi przodkowie wykształcili wiele różnych ras bydła. Dzisiejsze rasy bydła mlecznego stanowią zatem moment w procesie selekcji, który trwa od tysięcy lat i będzie kontynuowany w przyszłości. Równolegle do tych zmian ukształtowało się także zaawansowane zarządzanie stadem, które obecnie również za pomocą rozwiązań cyfrowych przyczynia się do zwiększenia wydajności produkcji mleka, przywiązując jednocześnie szczególną wagę do zdrowia krów mlecznych.
Sukcesy hodowlane i aktualne kierunki użytkowania – jednostronna specjalizacja lub wszechstronne zróżnicowanie
W dzisiejszych czasach hodowla ras bydła mlecznego opiera się na wysoce zaawansowanych metodach. Podstawy do tego stworzono już pod koniec XIX wieku wraz z powstawaniem związków hodowlanych, w których hodowcy mogli się zrzeszać, porównywać cechy swoich zwierząt i poprawiać wyniki w hodowli. Kluczowe znaczenie miała tu również kontrola wydajności mlecznej, która już w 1884 roku została wprowadzona w towarzystwie hodowlanym Allgäuer Herdebuchgesellschaft, a wkrótce potem także w związkach hodowlanych w Szlezwiku-Holsztynie. Podstawowa idea zwiększania wydajności ras bydła mlecznego do dziś nie uległa zmianie. Definicja terminu „wydajność” obecnie jest jednak znacznie szersza. Przez wiele dziesięcioleci liczyła się przede wszystkim wydajność mleczna – w 2020 r. wydajność mleczna krowy mlecznej w Niemczech wynosiła 8457 kg –, natomiast dzisiaj hodowla ras bydła mlecznego skupia się na znacznie szerszym zakresie wydajności. Celem jest tutaj hodowla zdrowszych, bardziej wytrzymałych i dłużej żyjących zwierząt. Jest to korzystne zarówno ze względu na dobrostan zwierząt, jak i na koszty opieki weterynaryjnej. Na przestrzeni lat bezsprzecznie zmieniły się również metody hodowli. Sztuczne zapłodnienie w dużym stopniu wyparło wykorzystywanie buhajów rozpłodowych – w specjalnych programach hodowlanych przeprowadzany jest transfer embrionów.
Hodowla ras bydła mlecznego jest stale ukierunkowana również na rozwój środowiska i potrzeby społeczeństwa. I tak znaczące odejście od trzymania zwierząt na uwięzi na rzecz utrzymywania ich w oborach wolnostanowiskowych w hodowli bydła mlecznego doprowadziło również do zmiany celów hodowlanych. Dążenie konsumentów do zwiększenia udziału wypasu zwierząt powinno znaleźć odzwierciedlenie także w pracy hodowlanej. Konkretnie chodzi tu o wykorzystywanie lub krzyżowanie ras bydła z Francji, Skandynawii i Wielkiej Brytanii. Interesujący jest również wpływ innowacyjnych technologii w oborach. Wraz z wprowadzeniem robotów udojowych większe znaczenie zyskało umiejscowienie strzyków na wymieniu krowy. Z pewnością także coraz powszechniejsze stosowanie skomputeryzowanych metod zarządzania stadem i zdrowiem odciśnie swoje piętno na działaniach hodowlanych.
Fot. Karsten Paulick / Pixabay
Tendencje w rozwoju – bydło mięsne i strategie dystrybucji
Hodowla bydła mięsnego koncentruje się na produkcji mięsa wołowego. Odpowiednie rasy bydła wywodzą się głównie z terenów Francji i Wielkiej Brytanii. Z kolei hodowla w Niemczech koncentrowała się głównie na nastawionych na produkcję mleka rasach dwukierunkowych, takich jak Fleckvieh lub nizinne bydło czarno-białe, z którego następnie rozwinęła się rasa holsztyńsko-fryzyjska. Zalety bydła mięsnego w zależności od rasy polegają na poprawie jakości mięsa i uboju. Jest one hodowane w czystości rasy i coraz częściej wykorzystywane także do krzyżowania z rasami mlecznymi.
Bydło mięsne oferuje szczególne korzyści w produkcji wysokiej jakości mięsa. Większy udział tłuszczu międzymięśniowego w mięsie wielu ras sprawia, że mięso jest bardzo delikatne i soczyste. Jego wyjątkowy smak doceniają konsumenci i szefowie kuchni. Zwykłe kanały dystrybucji nie pozwalają na regularne nagradzanie doskonałej jakości mięsa. Jego potencjał można natomiast wykorzystać poprzez sprzedaż bezpośrednią lub wprowadzanie produktów na rynek regionalny. Należy jednak uwzględnić wymagane do tego większe nakłady pracy.
