Rolnictwo precyzyjne podczas zbiorów – Żniwa z wykorzystaniem danych satelitarnych
Wrolnictwie precyzyjnym zarządzanie konkretnymi częściami pól odbywa się za pomocą czujników oraz satelitów. Uwzględniane są na przykład zróżnicowanie wewnątrzglebowe oraz zasobność gleby w poszczególne składniki pokarmowe. Tego rodzaju danymi można zarządzać na cyfrowej mapie pól. Umożliwia to dokładne zaplanowanie siewu, nawożenia, stosowania środków ochrony roślin oraz zbiorów, a także oszczędniejsze wykorzystanie środków produkcji. Można śmiało rzec, iż rolnictwo precyzyjne można zastosować w prawie każdym obszarze gospodarstwa rolnego.
- zarządzanie gospodarstwem (prowadzenie gospodarstwa i zarządzanie jakością)
- zarządzanie stanami magazynowymi (siew, nawożenie, ochrona roślin, zbiory)
- zarządzanie maszynami (monitorowanie położenia, monitorowanie maszyn, sterowanie nimi i planowanie tras)
- zarządzanie pracami (automatyczne prowadzenie, ciągniki załogowe oraz sterowane satelitarnie ciągniki bezzałogowe)
Dane satelitarne podstawą decyzji dotyczących zbiorów
Zróżnicowanie jakości roślin na polu można sprawdzić oceniając rośliny za pomocą zobrazowań satelitarnych. Europejski program Copernicus obejmuje różne stacje pomiarowe (na ziemi, w wodzie i w powietrzu) oraz satelity. Gromadzą one stale dane o stanie ziemi, które służą do badań nad klimatem czy też tworzeniem prognoz pogody, map zasobów energii wiatrowej lub statystyk zbiorów. Satelity i instrumenty są opracowywane przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA). Pierwszy satelita, Sentinel-1A, został wystrzelony w 2014 roku. Rodzina satelitów Sentinel przeprowadza obecnie sześć różnych rodzajów misji: Sentinel‑1, ‑2, ‑3, ‑5P i ‑6 oraz Sentinel‑4 i ‑5 są używane jako przyrządy pomiarowe w satelitach meteorologicznych.
Satelity Sentinel‑2 to satelity optyczne wystrzelone w 2015 r. (Sentinel-2A) i 2017 r. (Sentinel-2B). Wszystkie 13 kanałów jest zoptymalizowanych pod kątem obserwacji powierzchni ziemi i roślinności. Rejestrują one obrazy w zakresie światła widzialnego i podczerwieni o długości fal od 443 do 2190 nm. Wysoka rozdzielczość (10, 20 i 60 m) i szerokość skanowania wynosząca 290 km pozwalają na bardzo dobre uchwycenie różnic w roślinności. Pozwala to oszacować produkcję różnych ekosystemów, śledzić zmiany klimatyczne, a także wykorzystać te dane na cele rolnicze. Dzięki wysokiemu współczynnikowi korelacji powyższych danych z intensywnością wegetacji, można oszacować zaopatrzenie roślin w azot. Ponadto można także tworzyć mapy potencjalnego plonowania, które są niezbędne w celu przygotowania mapy aplikacyjnej pod siew kukurydzy ze zmienną obsadą. Można także porównać i ocenić dojrzałość różnych pól obsianych tą samą rośliną, co pozwala podjąć racjonalną decyzję o kolejności zbiorów. Danych źródłowych z satelitów nie da się jednak wykorzystać od razu. Należy je najpierw przygotować – na przykład w postaci map aplikacyjnych.

Fot. Manfred Richter / Pixabay
Optymalizacja zbiorów zbóż poprzez rozplanowanie okresów dojrzewania oraz uzyskanie dobrej wymłacalności
Dzisiaj w trakcie żniw kombajn wyjeżdża na pole dopiero wtedy, gdy zboże jest suche. W czasach, gdy zboże zbierało się ręcznie, sytuacja przedstawiała się inaczej. Ziarno było na jakiś czas umieszczane w spichlerzu, zanim trafiało do młocarni. Pozwalało to w tym czasie dojrzeć słomie, zminimalizować zawartość wilgoci w ziarnie i poluzować zwarcie plew, aby łatwiej było usunąć ziarna z kłosów. Dzięki mechanizacji i wykorzystaniu kombajnów wymłacalność już na samym polu nabiera coraz to większego znaczenia. Szczególnie ważna jest tu wilgotność słomy i ziarna, oddzielanie ziarna i stosunek masy słomy do biomasy. Wymłacalność jest raczej podrzędnym celem w uprawie zbóż. W praktyce przy wyborze odmian bardzo ważne jest, aby cechowały się one stabilnymi wynikami pod względem łamliwości źdźbeł, strat w plonach oraz liczby opadania. A także, żeby charakteryzowały się dobrym odziarnianiem, obłuskiwaniem i usuwaniem ości z kłosów w zespole młócącym oraz aby ziarno i słoma były dojrzałe do zbioru w tym samym czasie. Ponadto odmiany powinny być odporne na wyleganie i mieć dobrą zdolność oddzielania się ziaren od plew. A wilgotność i wytrzymałość słomy mają bardzo duży wpływ na wydajność pracy kombajnu i straty podczas młócenia.
Przed nadejściem żniw na wszystkich polach często osiągają dojrzałość w tym samym czasie. To może stać się problemem dla rolnika. Najlepiej byłoby zaplanować rozpoczęcie okresu zbiorów już na etapie uprawy pól. Na przykład okresy zbiorów można wydłużyć poprzez rozplanowanie okresów dojrzewania. Okres zabiorów można wydłużyć dzięki wyborze odmiany i miejsca siewu (niejednorodne rozmieszczenie wcześniejszych i późniejszych odmian w miejscach suchych i wilgotnych), a także różnym czasom siewu w zależności od pogody. Takie planowanie jest bardzo złożone i wymaga wysokiego poziomu zrozumienia rolnictwa. Jednak niekorzystne warunki pogodowe w sezonie żniwnym mogą czasem pokrzyżować te plany. Ostatecznie konieczne jest ustalenie momentu osiągnięcia wymłacalności zboża na polu w celu wyboru optymalnych ustawień kombajnu i organizacji pracy. Wymłacalność sprawdza się ręcznie na podstawie próbki kłosa pobranego z pola. Wytrzymałość i wilgotność można oszacować, skręcając kłos w rękach. Ponadto można zebrać kilka kłosów na różnych wysokościach, a następnie wytrzeć ziarno. Umożliwia to wyciągnięcie wniosków na temat zwartości plew. Ponadto ocenia się podatność ziaren na pękanie. Dzięki temu można wywnioskować jaki jest stan dojrzałości ziarna.