Pierw­sze kosze­nie na łące: zarzą­dza­nie kiszon­ką i jakość paszy

Nacho­dzi pierw­sze kosze­nie na łące. Po kil­ku suchych latach w wie­lu gospo­dar­stwach mlecz­nych zmniej­szy­ły się rezer­wy paszy. Tym waż­niej­sze jest zatem osią­gnię­cie dobrej efek­tyw­no­ści paszy pod­czas tego pierw­sze­go koszenia.

Jak w trak­cie każ­de­go pro­ce­su żniw w upra­wie roślin, rów­nież pod­czas zbie­ra­nia paszy obję­to­ścio­wej nale­ży umie­jęt­nie wywa­żyć balans mię­dzy plo­nem, jako­ścią a kosz­ta­mi. Żni­wa i póź­niej­sze zaki­sza­nie sta­no­wią dla hodow­ców pod­sta­wę opty­mal­ne­go kar­mie­nia bydła mlecz­ne­go. Zwłasz­cza wyso­ko­wy­daj­ne kiszon­ki do kar­mie­nia bydła powin­ny w poło­wie skła­dać się z roślin w sta­dium roz­wo­ju kło­sa lub wie­chy. Zawar­tość suchej masy powin­na wyno­sić w gra­ni­cach 21–23%. Niż­sza war­tość wpły­wa na jakość kiszon­ki rów­nie nie­ko­rzyst­nie, jak zawy­żo­na zawar­tość suchej masy.

Duży wpływ na zbio­ry paszy obję­to­ścio­wej ma tak­że pogo­da. Nale­ży tutaj pod­jąć decy­zję, czy lepiej kosić wcze­śniej, nie osią­ga­jąc mak­sy­mal­ne­go plo­nu, czy lepiej prze­pro­wa­dzić pierw­sze kosze­nie łąki póź­niej, ryzy­ku­jąc stra­ty jako­ści. Rów­nież wybór zaki­sza­cza zale­ży od sytu­acji mete­oro­lo­gicz­nej. Dopó­ki utrzy­mu­ją się niż­sze tem­pe­ra­tu­ry i jest mało słoń­ca, plon będzie zawie­rał przy­kła­do­wo mniej bak­te­rii kwa­su mle­ko­we­go. W takiej sytu­acji wska­za­ne jest doda­nie bak­te­rii kwa­su mle­ko­we­go w celu uzy­ska­nia odżyw­czej i lek­ko­straw­nej kiszon­ki oraz unik­nię­cia nagrzewania.

Zwięk­sza­nie jako­ści paszy w trak­cie pierw­sze­go kosze­nia łąki 

Zarzą­dza­nie skład­ni­ka­mi odżyw­czy­mi zosta­ło już wska­za­ne jako klucz do zapew­nie­nia plo­nu i jako­ści w trak­cie pierw­sze­go kosze­nia łąki. Szcze­gól­nie duże zna­cze­nie ma w tym wzglę­dzie moment oraz dozo­wa­nie azo­tu i siar­ki w odpo­wied­nich ilo­ściach i for­mach. Wła­sna gno­jów­ka powin­na zostać uzu­peł­nio­na dodat­kiem nawo­zu mine­ral­ne­go ze wzglę­du na jej powol­ne dzia­ła­nie. Pró­by wyka­za­ły, że racjo­nal­na stra­te­gia nawo­że­nia może nawet podwo­ić plon z łąki.

Waż­na jest pierw­sza daw­ka wio­sną, gdy rezer­wy skład­ni­ków odżyw­czych z gle­by są sła­bo dostęp­ne, a tra­wy paszo­we powin­ny w krót­kim cza­sie wytwo­rzyć dużo masy roślin­nej. Nawóz mine­ral­ny z zawar­to­ścią azo­ta­nów i siar­cza­nów szyb­ko dopro­wa­dza dostęp­ne skład­ni­ki odżyw­cze do korze­ni. Duże zna­cze­nie ma wybór for­my azo­tu: azo­tan amo­nu dzia­ła szyb­ko i bez strat amo­nia­ku wsku­tek wydzie­la­nia gazów. Mocz­nik jest nato­miast o tyle gor­szy, zwłasz­cza w suchych latach, że zwięk­sza stra­ty amo­nia­ku. Z kolei siar­ka poma­ga tra­wom spo­żyt­ko­wać dostar­czo­ny azot, zapew­nia wyż­sze plo­ny i zwięk­sza zawar­tość biał­ka suro­we­go w kiszonce.

Para­me­trów opi­su­ją­cych jakość paszo­wą kiszon­ki jest wię­cej, w tym war­tość ener­ge­tycz­na, zawar­tość biał­ka suro­we­go, efekt struk­tu­ral­ny, zawar­tość węglo­wo­da­nów, zawar­tość sub­stan­cji mine­ral­nych i czyn­nych, jakość pro­ce­su fer­men­ta­cji, jakość higie­nicz­na oraz sta­bil­ność tle­no­wa kiszon­ki. Warun­kiem sta­bi­li­za­cji tych para­me­trów na odpo­wied­nio wyso­kim pozio­mie i uzy­ska­nia dobrej kiszon­ki jest opty­mal­na orga­ni­za­cja pro­ce­su żniw na wszyst­kich eta­pach. Sys­te­my auto­ma­tycz­ne­go reje­stro­wa­nia rol­ni­czych pro­ce­sów robo­czych mogą w tym pomóc, zapew­nia­jąc efek­tyw­ność wyko­rzy­sta­nia uczest­ni­czą­cych w łań­cu­chu pro­ce­su maszyn w celu popra­wy bilan­su eko­no­micz­ne­go zaopa­trze­nia w paszę podstawową.

Po pierw­szym kosze­niu jest dobry moment na to, aby pod­siać kępy na łące i zamknąć darń. Zapo­bie­gnie to wni­ka­niu pia­sku pod­czas następ­nych żniw i roz­prze­strze­nia­niu się nie­po­żą­da­nych chwastów.

Cze­go wyma­ga dobre zarzą­dza­nie kiszonką? 

Dopra­co­wa­ne i sko­or­dy­no­wa­ne zarzą­dza­nie kiszon­ką pozwa­la wytwa­rzać paszę pod­sta­wo­wą o naj­wyż­szej jako­ści. Wie­le czyn­ni­ków – od wcze­śniej opi­sa­nych, jak skład masy roślin­nej, jej pie­lę­gna­cja, nawo­że­nie i ter­min żniw, po tech­nicz­ną i logi­stycz­ną orga­ni­za­cję przy­go­to­wa­nia kiszon­ki – mają poprzez paszę pod­sta­wo­wą wpływ na wydaj­ność pro­duk­cji mle­ka. Dzie­sięć naj­waż­niej­szych zasad zarzą­dza­nia kiszon­ką jest następujących:

• W pie­lę­gna­cji łąki pro­ce­sa­mi mają­cy­mi naj­więk­szy wpływ na zdro­wy i wydaj­ny plon jest włó­ko­wa­nie i wało­wa­nie, pra­wi­dło­we nawo­że­nie na pozio­mie grun­tu i regu­lar­ny pod­siew wio­sną i jesienią.
• W razie wąt­pli­wo­ści w kwe­stii wybo­ru momen­tu lepiej jest kosze­nie wyko­nać wcze­śniej. Zapew­nia to wyso­ką jakość, tak­że następ­nych etapów.
• Wyso­kość kosze­nia powin­na wyno­sić co naj­mniej 8 cm lub wię­cej, w przy­pad­ku nor gry­zo­ni i kre­to­wisk oraz nowych wysie­wów. Sprzy­ja to kieł­ko­wa­niu i zmniej­sza ilość zanie­czysz­czeń w kiszonce.
• Moż­li­wie krót­kie więd­nię­cie do zawar­to­ści suchej masy mię­dzy 30 a 40% zapew­nia opty­mal­ne kisze­nie z nie­wiel­ki­mi stratami.
• Czas pod­su­sza­nia na polu powi­nien wyno­sić mniej niż 24 h. Jeśli pod­su­sza­nie trwa dłu­żej, wdy­cha­ne jest zbyt dużo cukru.
• Opty­mal­na dłu­gość siecz­ki wyno­si mię­dzy 15 a 40 mm. Im bar­dziej sucha i star­sza jest tra­wa, tym krót­sza powin­na być siecz­ka. Przy zawar­to­ści suchej masy powy­żej 40% (lub wię­cej niż 25% zawar­to­ści włók­na suro­we­go) siecz­ka powin­na być bar­dzo krótka.
• Zaki­sza­cze wspo­ma­ga­ją pro­ces fer­men­ta­cji pod róż­ny­mi wzglę­da­mi. Zależ­nie od warun­ków kisze­nia (zanie­czysz­cze­nie, za mokry lub za suchy plon, niska tem­pe­ra­tu­ra) doda­tek zaki­sza­cza może uspraw­nić prze­bieg pro­ce­su fermentacji.
• Dobre zagęsz­cze­nie kiszon­ki przy­spie­sza roz­pad aero­bów. Warun­ki bez­tle­no­we sprzy­ja­ją roz­mna­ża­niu się bak­te­rii kwa­su mle­ko­we­go, dzię­ki cze­mu moż­na szyb­ciej obni­żyć war­tość pH i stra­ty sub­stan­cji odżyw­czych wsku­tek ogrze­wa­nia są mniejsze.
• Zakry­cie musi nastą­pić bez­po­śred­nio po zakoń­cze­niu wal­co­wa­nia. Naj­pierw stos zakry­wa­ny jest her­me­tycz­nie geo­mem­bra­ną, a na nią nakła­da­na jest folia kiszon­kar­ska. Stos musi być her­me­tycz­nie zakry­ty tak­że pod­czas dłuż­szych przerw w kiszeniu.
• Wybie­ra­nie jest wyko­ny­wa­ne przez nacię­cie na małej powierzch­ni, czy­li powo­du­ją­ce jak naj­mniej szkód, z pręd­ko­ścią posu­wu co naj­mniej 2 m na tydzień.